Đerdap – prvi geopark u Srbiji

Područje Đerdapske klisure proglašeno je nacionalnim parkom 1974. godine. Unesko je 2020. godine listu svojih geoparkova proširio za novih 15, među kojima je i područje Đerdapa čime je Đerdap postao prvi geopark u Srbiji.

„Geopark Đerdap prostire se na površini od 1.330 kvadratnih kilometara, uključujući područje ne samo Nacionalnog parka Đerdap, već i druga zaštićena područja od nacionalnog i lokalnog značaja”, kažu u NP Đerdap. Osim nacionalnog parka, geopark čine i prerasti u kanjonu Vratne, prerast Šuplja stena, tunelska pećina, prerast u kanjonu Zamne, Blederija, Rajkova pećina, Bigrena akumulacija kod manastira Tumane i Bigrena akumulacija Beli izvorac.

Prirodni fenomen ovog područja je Đerdapska klisura, najduža i najveća klisura probojnica u Evropi, kroz koju protiče reka Dunav. Đerdapsku klisuru čine četiri manje klisure (Golubačka, Gospođin Vir, Kazanska i Sipska klisura) i tri kotline (Ljupkovska, Donjomilanovačka i Kazanska kotlina) koje se naizmenično smenjuju u dužini od gotovo 100 km. Najlepša među klisurama je Veliki kazan. Dunav je, na ovom delu toka, uklješten između strmih litica uzdignutih i do nekoliko stotina metara iznad reke, a u lepoti prizora može se uživati sa brojnih vidikovaca koji se nalaze pokraj puta.

Čitavo područje Nacionalnog parka ”Đerdap” pogoduje razvoju svih vidova turizma. Postoji organizovan lovni turizam, ribolov kao i posmatranje ptica. U turističkoj ponudi izdvajaju se: obilazak brojnih kulturno-istorijskih spomenika, rezervata prirode, pećina Rajkova, Gradašnica, Dubočka, Ceremošnja i Ravništarka, spomenika prirode “Vratnjanske kapije” i “Valja prerast”, lovište “Đerdap”, biciklističke i staze zdravlja, izleti brodom, posete hidroelektrani Đerdap i druge atrakcije. Nautički turizam je takođe razvijen. Ljubitelji sportova na vodi mogu uživati u jedrenju, veslanju, motonautici, a organizovana su i takmičenja na vodi. Na ovom području organizuju se brojne manifestacije poput regate u jedrenju i veslanju “Đerdap kup”, lov soma “na bućku” “Zlatna bućka Đerdapa u Tekiji, ribolovni kotlić “Zlatni kotlić” u Golupcu i druge.

Nacionalni park “Đerdap” poseduje neprocenljivo bogatstvo kako u prelepim pejzažima koje posetioce ostavljaju bez daha, tako i u bogatoj istoriji  koja datira iz praistorije koja je ostavila materijalne dokaze svog postojanja u ovom kraju. Dokaz prisustva čoveka u davnim vremenima su brojna arheološka nalazišta i kulturno-istorijski spomenici poput naselja Lepenski vir koje predstavlja najstarije praistorijsko naselje – staro više od 8000 godina, antičkog utvrđenja Diana, Golubačkog grada, tvrđave Fetislam, Trajanove table, ostataka Trajanovog mosta …

Najbrži i najbolji put do Đerdapske klisure je magistralni put Beograd – Kladovo koji se još zove Đerdapska magistrala. Ukoliko dolazite iz Beograda, biće potrebno da pređete 130 km. Iz pravca Niša, najbolje je ići putem preko Zaječara, Negotina i Kladova.

Do Đerdapske klisure je, međutim, najlepše doći na talasima Dunava. Miris Dunava, koji se nošen dahom vetra širi, upotpunjuje harmoniju između veličanstvene prirode, neobičnih i retkih životinjskih vrsta i ljudi, i izaziva osećaj mira i spokoja koji osvežava i leči i um i telo i obavija srce toplinom.

Ni naš najveći geograf Jovan Cvijić nije propustio da zabeleži svoje utiske o Đerdapu:

“Ti ambisi i te vrtoglave dubine u kojima veliki brodovi, sićušni kao čamci, mile vukući za sobom povorke natovarenih šlepova, upravo uzbuđuju čoveka”.    

autor: Jelena Nemeš